Yapay Zekâ Olmazsa Olmaz Oldu mu?

16 Mayıs 2023

Yapay zekâ, Artificial Intelligence (AI) yıllardır dillerde dolaşıyor. Popüler kültür bu mecranın nimetlerinden uzunca zaman önce faydalanmaya başladı. Sanattaki yansımalarından bu durumu net şekilde anlayabiliriz. A Space Odyssey, Terminator, The Matrix, AI, Ex Machina, Blade Runner ve daha nice film saymak mümkün. Gelinen noktada yapay zekâ hayatımızın tam ortasına bomba gibi düştü ve çalışmalar ışık hızında… AI artık gündelik hayatın bir parçası.

Kimileri AI’ya gösterilen ilginin popülist bir tutum olduğunu ve beşerî düzende çok önemli bir değişikliğe sebep olmayacağını söylerken kimileri makine öğreniminin yeni bir çağın başlangıç alameti olabileceğine inanıyor. Kimileri dünyanın sonunu getireceğine dair distopik bakış açısına yakın dururken kimi insanlar AI sayesinde işlerin ve işleyişin kolaylaşacağını düşünüyor.

Tüm bu spekülasyonların akıbetini zaman gösterecek olsa da eklemek gerekir ki yapay zeka 1900’lü yıllardan beri bir şekilde hayatımızda. Bunu daha iyi ifade edebilmek adına gelin, yapay zekanın tarihine hızlıca bir göz atalım.

Yapay Zekâ Tarihi

AI'nın tarihi esasen Yunan mitlerine değin uzanıyor, robot ve yapay varlık betimlemesi için Hesiodos’un Talos hikâyesini ve Talos’un ölümünü gösteren meşhur vazoyu inceleyebilirsiniz. Bununla birlikte, yapay zekanın modern çağı, 1940'larda bilgisayarların geliştirilmesi ve hesaplama teorisi (Theory of Computation) ile başladı.

1950'de Alan Turing, bir makinenin insan benzeri zeka sergileme yeteneğinin bir ölçüsü olan Turing Testi’ne dikkat çekti. 1956'da John McCarthy, Dartmouth Konferansı'nda yapay zekanın çalışma ve faaliyet alanı olarak öne çıktığını aktardı. 1960'lar ve 1970'ler boyunca da yapay zeka araştırmaları devam etti, araştırmacılar üst düzey sistemler ve doğal dil işleme teknikleri geliştirmeye devam etti.

Derken, 1980’lere gelindi ve hem 80’ler hem de 90’larda makine öğreniminin ve sinir ağlarının geliştirilmesi ile çalışmalar ivme kazandı, ki bu AI’nın şablon tanıma ve veri kümeleri tasarlama esasına dayalı karar almayı besleyen derin öğrenme algoritmaları geliştirmesine katkı sağladı.

21. yüzyılda yapay zeka, robotik, bilgisayar görüşü ve konuşma tanıma gibi alanlardaki uygulamalarla günlük yaşama giderek daha fazla entegre oldu. AI'daki ilerlemeler, sürücüsüz arabaların, özelleştirilmiş sağlık hizmetlerinin ve hatta AI tarafından üretilen sanat yorumlamasının geliştirilmesini sağladı.

Artık dijital ajanslardan yazılımcılara değin pek çok iş kolu için yardımcı bir araç görevi gördüğü rahatlıkla söylenebilir. Yapay zekâ teknolojisi gelişmeye devam ettikçe, endüstrileri ve hayatlarımızı yaşama biçimimizi dönüştürerek gelecekte toplum üzerinde daha da büyük bir etkiye sahip olması muhtemeldir.

AI Teknolojisindeki Gelişmeler

AI nedir ya da yapay zeka nasıl çalışır gibi soruların artışı, makine öğreniminin mantığını kavrama noktasında ilginin yüksek olduğunu gösteriyor. AI nasıl oluyor da istenilen sonuçları saniyeler içerisinde önümüze getirebiliyor?

1) Makine Öğrenimi

Machine Learning, makinelerin manuel şekilde programlanmadan mevcut verilerden öğrenmesini sağlayan bir yapay zeka türüdür. Verilerden öğrenebilen ve bu verilere dayalı olarak tahminler veya kararlar alabilen algoritmalar oluşturmayı içeriyor. Bu teknoloji ChatGPT gibi teknolojilerin popülaritesinden önce de hayatımızdaydı; sesli asistanlar, öneri sistemleri ve dolandırıcılık tespiti gibi uygulamalar geliştirmek için kullanılmaktaydı.

2) Doğal Dil İşleme

Doğal Dil İşleme (Natural Language Processing; NLP), makinelerin insan dilini anlamasını sağlayan bir yapay zeka türüdür. Anlamı, kavram ve bağlamı analiz etmek adına büyük miktarda metnin deşifre edilmesini ve işlenmesini içerir. NLP, sohbet botları, sesli asistanlar ve dil çevirisi gibi uygulamalarda da yaygın şekilde kullanılmaktadır.

3) Robotik

Robotik, görevleri otonom olarak gerçekleştirebilen robotların çalışma sistemini ifade eder. Etrafta gezinebilen ve insanlarla etkileşime girebilen makineler oluşturmak adına makine öğrenimi ve sensör entegrasyonu uygulanır. Robotik üretim, bilhassa sağlık ve ulaşım sektörlerinde kullanılmaktadır.

Yapay Zekanın Kullanım Alanı

AI artık pek çok sektörün hizmetine girdi, öyle ki farklı departmanlar kendi işleyişi için gerekli üretimleri nokta atışı şekilde bulabiliyor. Burada önemli olan, doğru Artificial Intelligence aracına doğru soruları sorabilmek. Her sektöre entegrasyon mümkün görünse de şimdilik en fazla ise sağlık, ulaşım, dijital, ekonomi gibi sektörlerde kullanılıyor.

Şöyle düşünün… İnternet uzun yıllardır hepimizin hayatında. Ancak herkes her veriye ulaşamıyor. İstediğin bilgilere ulaşabilmek için doğru aramaları yapabilmek gerekiyor. AI’da tıpkı bu şekilde doğru soruların sorulmasını bekliyor.

► Sağlık Sektörü:

AI, hastaların daha kaliteli sağlık ve bakım hizmeti almasını sağlamak ve düşük maliyetler ile tedavi sürecinin tamamlanmasını mümkün kılmak üzere kullanılabiliyor. Tıbbi görüntüleme sürecinde, teletıp alanında, tahmine dayalı test sonuç yorumlama aşamasında hızlı yanıt verebiliyor. Netice itibari ile özelleştirilmiş tedavi, erken teşhis, kişisel bakım gibi kalemler AI ile daha hızlı ve rahat şekilde sağlanabiliyor.

► Ekonomi:

Yapay zeka, daha iyi yatırım kararları almak için finans alanında kullanılıyor. Dolandırıcılık tespiti, risk değerlendirmesi gibi işlemler AI teknolojisi ile kolaylaştırılıyor. Maliyetten kar etme, riskleri azaltma e kar marjını artırma anlamında ekonomi sektörüne katkı sağlıyor.

► Elektronik Ticaret:

AI, alışveriş deneyimini kişiselleştirmek ve müşteri hizmetlerini iyileştirmek için e-ticarette kullanılıyor. Öneri sistemleri, sohbet botları ve sanal asistanlar gibi uygulamaların tümü yapay zeka teknolojisi kullanılarak geliştirilmektedir. Bu uygulamalar, e-ticaret şirketlerinin satışlarını artırmasına, maliyetleri düşürmesine ve müşteri memnuniyetini artırmasına yardımcı olabilir.

Yapay Zekanın Avantajları

Yapay zeka, insanların aktif şekilde kullanımına yeni yeni sunulduğundan, artıları ve eksileri üzerinden değerlendirmeler yapılıyor. Bu yenilikçi sistemi insanlar daha iyi işlere imza etmek için kullanabileceği gibi, kötü amaçları için kullanacak bireyler olduğunu da Kabul etmek gerekiyor, ki buna yönelik yasal ve etik düzenlemeler de geliştiriliyor. Her yenilikçi uygulama, icat ile birlikte “acaba kötü mü olur” soruları gündeme geldiğini unutmamak lazım. Sistem profesyonelleştikçe güvenlik artıyor. Peki, yapay zeka ne gibi avantajları beriberinde getiriyor:

► Verimliliği Arttırıyor:

Uzun uzadıya çalışma ve veri toplama gerektiren konularda hızlı ve doğrı şekilde kullanıcılara veriler sunuyor. Bu şekilde, külfet olan işlere zaman harcamak yerine daha yaratıcı ve üretken olmanın önü açılabilir. Bu ise AI’nın emek, zaman ve maddiyat anlamında kâr potansiyeli sunabileceğini gösteriyor.

► Doğru Sonuçlara Ulaştırıyor:

Yapay zeka daha iyi karar veren bir algoritmaya sahip. Büyük miktarlarda verileri analiz edebiliyor, insanların gözden kaçırabileceği detayları görebiliyor ve içgörü geliştirebiliyor. Bu yapısı sayesinde şirketler kendi çıkarlarını koruma noktasında daha iyi sonuçlar elde edebilir, performanslarını iyileştirebilirler.

Sonuç olarak, AI birçok endüstrinin vazgeçilmezleri arasına yerleşti denebilir. Yani, konu başlığındaki “yapay zeka olmazsa olmaz oldu mu” sorusunun cevabı “Evet”tir. Gelişen makine öğrenimi ve genişleyen yapay zekâ algoritmaları sayesinde yakın gelecekte daha fazla alanda kullanılacağı da öngörülebilir. Endişeler ve kaygılar yine olmaya devam edecektir fakat bunları giderme ve adil, güvenli bir çalışma prensibini genele yayma adımları da ilerleyiş ile eşzamanlı devam edecektir.